Herdenkingsplek Onument maakt ruimte voor rouw en verlies in Leuven

De inhuldiging gebeurde in aanwezigheid van schepen van zorg en begraafplaatsen Bieke Verlinden, de minister van Binnenlandse Zaken, bedenker dr. Uus Knops, ontwerper Bas Smets en prof. Dirk De Wachter.

Een Onument is een herdenkingsmonument waarvan het basisontwerp een onderbroken cirkel is. Die staat symbool voor de familie- en vriendenkringen waaruit dierbaren zijn weggevallen en is ook een beeld voor de breuk die een diepgaande verlieservaring in een leven veroorzaakt. Tegelijk symboliseert de cirkel samenhorigheid en de troost die daaruit geput kan worden. De beginletter van Onument verwijst ook naar de cirkelvorm.

“Onumenten begonnen als herdenkingsmonumenten voor de slachtoffers van het coronavirus, plekken waar mensen kunnen stilstaan bij de impact die de epidemie op ons gehad heeft. Velen van ons konden niet of slechts beperkt afscheid nemen in die periode en dragen dat gemis nog altijd mee”, vertelt Bieke Verlinden, schepen van zorg en begraafplaatsen. Dr. Uus Knops kwam toen met het idee van de Onumenten en ging in heel Vlaanderen op zoek naar mooie plekken om deze universele gedenkplaatsen te realiseren.

Een cirkel aan de Voer
​Ook de stad Leuven besliste een Onument te bouwen en vond daarvoor een partner in het Agentschap voor Natuur en Bos. De partners bundelden de krachten en vonden een geschikte plek aan de Voervallei, op de terreinen die het Agentschap in Egenhoven beheert. Voor het ontwerp gingen ze in zee met architect Bas Smets, die ook de omgeving van de Notre-Dame in Parijs zal heraanleggen.

Het monument heeft de vorm van een cirkel, symbool van eenheid, verbinding en leven. De cirkel is maar liefst 13 meter breed, opgesplitst in kortere bogen van dezelfde grootte die met elkaar verbonden zijn, net als individuen in een gemeenschap. “Net zoals een afscheid onze levens kan ontwrichten, wordt ook het Onument onderbroken door natuurlijke elementen. De 13 elementen creëren samen een omsloten cirkel, een plaats van herinnering.

Het Onument is gemaakt van vermalen oude grafzerken vanop de Leuvense begraafplaatsen, afkomstig van graven waarvan de voorbije jaren de termijn afliep en de grafsteen werd verwijderd. “Zo is het Onument ook een duurzaam monument. Het verwijst naar het verdriet van heel wat mensen die iemand moeten missen, maar geeft zo ook een boodschap van troost: Leuvenaars uit het verleden leven voort in dit monument voor de toekomst”, legt schepen Bieke Verlinden uit.

Stilteplek
​“De covidperiode heeft ons niet alleen geconfronteerd met onze kwetsbaarheid maar ook met het belang van bossen en natuurgebieden voor ons welzijn”, legt Patrick Huvenne, regiobeheerder van het Agentschap voor Natuur en Bos, uit. “Tijdens de gezamenlijke zoektocht naar een geschikte stilteplek kwam het Egenhovenbos in beeld. Dat ligt nabij het centrum, de universiteitscampus en het Wetenschapspark Arenberg en is op die manier vlot bereikbaar, voor alle leeftijden. Op grotere schaal vormt het Egenhovenbos een waardevolle schakel in het Nationaal Park Brabantse Wouden. We willen hiermee ook benadrukken dat het nationaal park bijdraagt aan de gezondheid van honderdduizenden bewoners en bezoekers via haar waardevolle natuur die ons de broodnodige ruimte biedt voor rust en stilte.”

Omdat de coronacrisis ondertussen gelukkig al even achter ons ligt, zal het Leuvense Onument ook een stilteplek worden voor al wie nood heeft aan rust, troost of herdenking. Met de aanleg van verschillende permanente stilteplekken in de openbare ruimte wil de stad Leuven de Leuvenaar letterlijk een plaats geven om stil te staan, troost te zoeken, ervaringen van verlies te verwerken. Je kan er rituelen, kleine samenkomsten of momenten van herdenking organiseren, samen of alleen. De eerste stilteplek werd eind 2023 aan de Abdij van Park gecreëerd, samen met kunstenaar Renato Nicolodi.

Het Leuvense Onument is het vijfde in Vlaanderen, na Kortrijk, Gent, Lommel en Aarschot.