Nieuwe stap voor heraanleg Vaartkomoevers: voorontwerp klaar

20.000 m² - of drie voetbalvelden – groot is het publiek domein in de Vaartkom dat de stad wil vernieuwen. “We hebben nu een volgende stap gezet om de Vaartkom de prachtige publieke omgeving te geven die de nieuwe wijk verdient. Dit ontwerp verweeft het unieke karakter van de Vaartkom perfect met de vraag naar meer groen, ruimte voor ontmoeting en waterbeleving”, zegt burgemeester Mohamed Ridouani. ​

Na het eerdere schetsontwerp, waarmee het ontwerpteam rond Tractebel de gunning na een wedstrijd binnenhaalde, is er nu een voorontwerp voor de Vaartkomoevers. Het vergroende Victor Broosplein, de autoluwe Noordoever en de wandelpontons op de Vaart zijn verder verfijnd. Er zijn ook enkele aanpassingen aan het ontwerp gebeurd.

“De voorbije maanden ging het ontwerpteam aan de slag met alle feedback en adviezen die inwoners, adviesraden, handelaars en verenigingen in het intense participatieproces hebben gegeven. Op basis daarvan hebben we gekozen om het ontwerp bij te sturen en te kiezen voor een watertuin, waar twee houten platformen het plein en de oevers met de Vaart verbinden en waar je het water van dichtbij kan beleven, omgeven door planten die het water filteren. Je zal er met de voeten in het water kunnen, maar niet kunnen zwemmen. Waterbeleving blijft een belangrijke rode draad in het ontwerp.”

Het stadsbestuur blijft publiek zwemwater in de stad wel belangrijk vinden. “Er zijn de voorbije maanden opportuniteiten opgedoken die er niet waren toen we met het ontwerpproces voor de Vaartkom van start zijn gegaan”, duidt burgemeester Ridouani. “Zo is er het provinciedomein, waar het provinciebestuur nieuwe plannen voor heeft. We zijn in gesprek met hen, en zijn bereid om mee te werken en mee te investeren in een zwemvijver. We hebben ook overleg met De Vlaamse Waterweg die het kanaal beheert, om te onderzoeken of daar elders zwemmogelijkheden zijn.”

Bovendien zijn het onzekere tijden, met na de corona- en Oekraïnecrisis nu een energiecrisis, die een zware economische impact heeft. “Het spreekt voor zich dat we in zulke tijden voorzichtiger omgaan met de centen”, zegt burgemeester Ridouani. “We hebben wel andere katten te geselen, al staan we er in Leuven niet slecht voor, dankzij jarenlang verantwoordelijk beleid met doordachte investeringen en uitgaven. En dat is nu nog meer dan ooit belangrijk. Vandaar de keuze om voor het mooie alternatief van de watertuin te kiezen en het gesprek met de provincie en De Vlaamse Waterweg volop aan te gaan.”

Groene autoluwe oevers
​De Noord- en Zuidoever van de Vaartkom zijn de slagaders van de Vaartkom, die het Broosplein en de Staart van de Vaart met elkaar verbinden. “De Vaartkomoevers zijn nu erg stenig”, zegt schepen van openbare werken Dirk Vansina. “We vergroenen beide oevers met bomen en struiken, wat de hele omgeving aangenamer zal maken.” Aan de Noordoever komt een wandelpromenade langs de waterkant met één langgerekte zitbank langs het water. Tussen de rijweg voor lokaal verkeer en de wandelpromenade komt een groene strook met plaats voor zitbanken, kunst en horecaterrassen. Aan de Zuidoever, waar tussen de Vaartstraat en de bruggen een verkeerslus loopt, komt een wandelpad op het water. “Met een houten wandeldek op niveau van het water zal je volledig gescheiden van het wegverkeer kunnen wandelen en genieten van het water”, aldus Vansina.

“We zijn ervan overtuigd dat deze heraanleg van de Vaartkomoevers een enorme opwaardering en meerwaarde zal betekenen voor de buurt en een nieuwe dynamiek op gang zal brengen,” zegt schepen Vansina. “Het industriële karakter wordt omgevormd tot een nieuwe urban hotspot met veel groen dat uitnodigt om te flaneren, een terrasje te doen, te zonnen, een boek te lezen, te ontmoeten…”

Open en aantrekkelijk Victor Broosplein met watertuin
​“Het Victor Broosplein is uitgegroeid tot het kloppend hart van de Vaartkom. Dat gaan we met het nieuwe ontwerp versterken”, zegt burgemeester Ridouani. Het plein wordt verbreed van gevel tot gevel, en krijgt twee grote groene zones met speel- en zitelementen en een mix van bomen en struiken. “De groene zones zijn zo ingetekend dat het open zicht op de Vaartkom behouden blijft”, vervolgt Ridouani. “We maken ook de connectie tussen het plein en het water en brengen waterbeleving tot op het plein met de nieuwe watertuin en een houten dek van ongeveer 9.5 op 9.5 meter.”

Aan de kop van de Vaart komt een groene watertuin. Daar wordt het oppervlaktewater dat van het plein stroomt in opgevangen zodat het in de bodem kan dringen. Een deel van het water uit de Dijle en de Voer, dat via het verbindingskanaal De Hond in de Vaartkom stroomt, zal op een natuurlijke wijze gezuiverd worden door de grote watertuin. “Zo verbeteren we de waterkwaliteit van de Vaart. We zorgen ook voor een educatief luik, met meetinstrumenten, waterkijkers of sonars. Aan de randen van de watertuin komen grote natuurstenen blokken, waar je kan zitten en de watertuin van dichtbij kan ervaren.”

Naast het houten dek aan het Victor Broosplein komt er ook een groter houten platform van ongeveer 15 op 15 meter midden op de Vaart. “Zo kan je vanop het water genieten van de omgeving. Het kan ook gebruikt worden als aanlegsteiger voor kajaks en supboards, of zelfs als podium voor bijvoorbeeld kleine concertjes,” aldus de burgemeester.

Staart van de Vaart
​De Staart van de Vaart, in de bocht aan de Marie Thumas-Durieuxbrug, is de zonnigste plek van de Vaart. “Daar komt een groene heuvel die de drukte van de Ludenscheidsingel en het Engels Plein afschermt”, zegt schepen Vansina. “Het wordt een groene oase aan de waterkant. Je kan er op brede trappen van ‘s morgens tot ’s avonds in de zon zitten en kan genieten van het uitzicht op de Vaart en de jachthaven.” Nieuw is een klein metalen platform aan de kade, dat gedeeltelijk over het water hangt. De trappenheuvel en het metalen platform kunnen ook dienst doen als tribune voor bijvoorbeeld intieme optredens en kleine concertjes.

Volgende stappen
​Het ontwerpteam werkt het voorontwerp nu gedetailleerd en technisch verder uit. Begin 2023 volgt het definitief ontwerp en de aanvraag van de omgevingsvergunning. De start van de werken is voorlopig gepland midden 2023.